वृत्तसेवा :- विश्वरत्न डॉ बाबासाहेब आंबेडकरांनी पीपल्स एज्युकेशन सोसायटी या शिक्षण संस्थेच्या अधिपत्याखाली मुंबई फोर्ट येथे सिद्धार्थ कला आणि विज्ञान महाविद्यालय सुरू केले. सिद्धार्थ कॉलेज ऑफ आर्ट्स, सायन्स अँड कॉमर्स, मुंबई ही पीपल्स एज्युकेशन सोसायटी (पीईएस) च्या छत्राखाली २० जून १९४६ रोजी संस्थापक अध्यक्ष भारतरत्न डॉ. बी.आर. आंबेडकर (एमए, पीएच.डी., डी.एससी. (लंडन), एलएल.डी. (कोलंबिया), डी.लिट. (ओस्मानिया) बारात-लॉ) यांनी स्थापन केलेली पहिली प्रमुख शैक्षणिक संस्था आहे. या महाविद्यालयाच्या स्थापनेने महाराष्ट्राच्या उच्च शिक्षणाच्या इतिहासात एक नवीन अध्याय उघडला. या संस्थेच्या स्थापनेमागील पीईएसचा उद्देश या महानगरीय शहरातील वाढत्या लोकसंख्येच्या शैक्षणिक गरजा पूर्ण करणे आणि विशेषतः अनुसूचित जाती, जमाती आणि इतर मागासवर्गीय समुदायांमध्ये उच्च शिक्षणाला प्रोत्साहन देणे आहे. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी ८ जुलै १९४५ रोजी पीपल्स एज्युकेशन सोसायटीची स्थापना केली. सोसायटीने २० जून १९४६ रोजी सिद्धार्थ कॉलेज ऑफ आर्ट्स अँड सायन्स ही पहिली शैक्षणिक संस्था स्थापन केली. सुरुवातीला सुमारे पाच वर्षे मरीन लाईन्स येथील सैनिकांसाठी असलेल्या बॅरेक्समध्ये सकाळी वर्ग घेतले जात होते. १९५१ मध्ये कॉलेज फोर्ट परिसरात 'मेनकावा' आणि 'अल्बर्ट' नावाच्या भव्य इमारतींमध्ये हलवण्यात आले ज्यांचे नंतर अनुक्रमे 'बुद्ध भवन' आणि 'आनंद भवन' असे नामकरण करण्यात आले. भारताच्या व्यावसायिक राजधानीची गरज पूर्ण करण्यासाठी, कॉलेजने १९८० मध्ये वाणिज्य शाखेची सुरुवात केली. कॉलेज बुद्ध भवनमध्ये आहे, तर त्याचे कार्यालय आनंद भवनमध्ये आहे जे दोन्ही मुंबई शहरातील फोर्ट परिसरातील अगदी मध्यभागी आहे. हे महाविद्यालय एक बहुविद्याशाखीय संस्था आहे जी ११ वी ते पीएच.डी. पर्यंतचे अभ्यासक्रम देते. आम्ही बीए, बी.एससी, बी.कॉम., बी.एससी. आयटी, बीएमएस, बीएएफ स्ट्रीम अंतर्गत विविध पदवी अभ्यासक्रम ऑफर करतो. महाविद्यालय ६ संशोधन पर्यवेक्षकांसह ३ विषयांमध्ये (भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र आणि वनस्पतीशास्त्र) एम.एससी आणि ४ विषयांमध्ये (भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, हिंदी आणि मराठी) पीएच.डी. साठी विद्यार्थ्यांना प्रवेश देते. २०२३-२४ शैक्षणिक वर्षापासून, आम्ही पदव्युत्तर अभ्यासासाठी NEP-२०२० पॅटर्न सुरू केला आणि २०२४-२५ पासून आम्ही पदवी अभ्यासक्रमांसाठी देखील NEP लागू करत आहोत. उत्कृष्ट अभ्यासक्रमातील कामगिरीव्यतिरिक्त, विद्यार्थ्यांना सह-अभ्यासक्रम आणि अभ्यासक्रमेतर उपक्रमांमध्ये त्यांची प्रतिभा प्रदर्शित करण्यास प्रोत्साहित केले जाते. महाविद्यालयात राष्ट्रीय सेवा योजना (NSS), राष्ट्रीय कॅडेट कॉर्प (NCC) युनिट्स आणि जिमखाना प्रतिष्ठित आहेत. गरीब आर्थिक पार्श्वभूमी असलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी कॉलेज "कमवा आणि शिका" ला देखील प्रोत्साहन देते. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी या महाविद्यालयाला एक आदर्श संस्था म्हणून पाहिले होते. डॉ. व्ही.एस. पाटणकर, डॉ. एच.आर. कर्णिक, पद्मश्री प्रा. अनंत काणेकर, प्रा. मधु दंडवते, जे नंतर भारताचे अर्थमंत्री झाले, प्रा. टी.ए. कामत, प्रा. अप्संगीकर, प्रा. भदंत शिवली बोधी आणि इतर प्रख्यात शिक्षक आणि विद्वान यांच्या मार्गदर्शनाखाली शैक्षणिक उत्कृष्टतेचा मार्ग आखण्यात आला. त्यांच्या मार्गदर्शनाखाली आमच्या अनेक विद्यार्थ्यांनी विद्यापीठाच्या गुणवत्ता यादीत स्थान मिळवले आहे. या महाविद्यालयाने अनेक नामांकित विद्यार्थी घडवले आहेत ज्यांनी त्यांच्या कारकिर्दीत उत्कृष्ट कामगिरी केली आहे. ओडिशाचे माजी राज्यपाल श्री एम.सी. भंडारे हे त्यापैकी एक आहेत. सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश माननीय न्यायमूर्ती श्री. पी.बी. सावंत, मुंबई उच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश माननीय न्यायमूर्ती श्री. एच.एच. कंथारिया, महाराष्ट्राचे माजी मुख्यमंत्री श्री. मनोहर जोशी, लोकसभेचे अध्यक्ष श्री. एन.एम. कांबळे, श्री. दादासाहेब रूपवते, अ‍ॅड. संघराज रूपवते आणि श्री. रामदास आठवले, श्री. बी. शंकरानंद, श्रीमती मार्गारेट अल्वा आणि केंद्रीय मंत्रिमंडळातील माजी मंत्री श्री. सईद अहमद. श्री. शशिकांत कर्णिक आणि डॉ. भालचंद्र मुंगेकर हे मुंबई विद्यापीठाचे कुलगुरू झाले हे देखील अभिमानाची गोष्ट आहे. महाविद्यालयीन क्रिकेट संघ आंतरमहाविद्यालयीन स्तरावर एक अद्भुत शक्ती राहिला आहे. त्यांनी भारतीय क्रिकेटला जवळजवळ २०-२५ अव्वल दर्जाचे क्रिकेटपटू दिले आहेत. जगप्रसिद्ध यष्टीरक्षक श्री. नारायण ताम्हाणे, श्री. दिलीप सरदेसाई-फलंदाज, श्री. पद्माकर शिवकुमार, श्री. सुनील रेगे, श्री. रमाकांत केणी, श्री. सुधीर नाईक आणि श्री. रमाकांत देसाई हे काही प्रतिभावान क्रिकेटपटू होते ज्यांना श्री. प्रभु देसाई यांनी निवडले आणि श्री. दत्तू फडकर यांनी प्रशिक्षित केले. डब्ल्यू. बी. येट्स म्हणाले होते, "शिक्षण म्हणजे बादली भरणे नाही तर आग लावणे आहे." मुख्याध्यापक आणि व्यवस्थापनाच्या सतत पाठिंब्याने, शिक्षणाची आग निश्चितच तेजस्वी होईल आणि सिद्धार्थवासीयांना नवीन क्षितिजे जिंकत राहण्यासाठी पुढील मार्ग उजळेल. सिध्दार्थ महाविद्यालयाच्या ७९ व्या वर्धापन दिनानिमित्त डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या नियोजनबध्द शिक्षण कार्याला विनम्र अभिवादन.
संकलन :- मंगेश नामदेव गायकवाड, पुणे शहर,
संपादक :- दिपक चरणदास भगत, (विद्याश न्युज), मो. 9421717068
टिप्पणी पोस्ट करा
0टिप्पण्या