बौद्ध संस्कृतीचा व ऐतिहासिक बौद्ध स्थळांचा शोधकर्ता पुरातत्व शास्त्रज्ञ अलेक्झांडर कनिंघम (Archaeologist Alexander Cunningham, explorer of Buddhist culture and historical Buddhist sites)

बौद्ध संस्कृतीचा व ऐतिहासिक बौद्ध स्थळांचा शोधकर्ता पुरातत्व शास्त्रज्ञ अलेक्झांडर कनिंघम (Archaeologist Alexander Cunningham, explorer of Buddhist culture and historical Buddhist sites)

वृत्तसेवा :- बौद्ध संस्कृतीच्या शोधात ज्या पुरातत्व शास्त्रज्ञांनी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे, त्यात अलेक्झांडर कनिंगहॅम यांचे नाव सर्वोच्च आहे. अलेक्झांडर कनिंघम यांनी जगप्रसिद्ध अशी नालंदा, तक्षशिला यांसारखी प्राचीन बौद्ध ज्ञानकेंद्रे विद्यापीठ शोधून काढली. अलेक्झांडर कनिंघम यांनीच सारनाथ सारख्या बौद्ध स्थळांचा शोध लावला. बिहार राज्यातील भगवान बुध्दाच्या ज्ञान प्राप्तीचे शहर म्हणून ओळखले जाणारे बोधगया याचा शोध ही अलेक्झांडर कनिंगहॅमनेच लावला यासोबतच सांची आणि भरहुत सारख्या बौद्ध स्तूपांचा शोध लावला होता. जरी अलेक्झांडर कनिंगहॅमने दुसरे काहीही केले नसले तरीही, प्राचीन इजिप्त, सिंधू संस्कृती आणि बॅबिलोनियन संस्कृतीतील बौद्ध संस्कृती शोधलेल्या अव्वल पुरातत्व शास्त्रज्ञांमध्ये त्यांचा क्रमांक लागतो. याबद्दल प्रिन्सेपने कनिंगहॅम बद्दल लिहिले आहे की, ते अनेक प्राचीन ऐतिहासिक तथ्ये आणि कार्ये प्रकाशात आणू शकले आहेत, ज्यासमोर मला असे वाटते की मी आळशी झालो आहे. एखाद्या लष्करी जवानालबद्दल असं वाटतंय की इतिहासाबद्दल इतके माहित आहे यावर विश्वास ठेवणे कठीण आहे. भारताच्या इतिहासाला तुम्ही कसे बदललात? तुमचे शरीर जरी इंग्लंडचे होते हे खरे आहे, पण तुमचे हृदय बौद्धमय भारतासाठी धडधडत होते. अशा या महान इतिहास तज्ञाचा आज अलेक्झांडर कनिंघम यांचा वाढदिवस आहे, त्याबद्दल विशेष अभिनंदन !

संपादक :- दिपक चरणदास भगत, (विद्याश न्युज), मो. 9421717068