जवळपास 700 वर्षे जमिनीखाली दबलेल्या सम्राट अशोकाच्या सांचीच्या उत्तखननाचे कार्य सर जॉन मार्शल यांनी पार पाडले. (Sir John Marshall excavated Emperor Ashoka's Sanchi, which had been buried underground for nearly 700 years.)
वृत्तसेवा :- सर जॉन मार्शल... तुम्ही भगवान बुद्ध आणि सम्राट अशोकाच्या सांचीच्या धम्म वारशाचे उत्खनन करून आणि त्याचे पुनरुज्जीवन करून जगावर मोठे उपकार केले आहेत. तू महान होतास आम्ही तुमचे ऋणी आहोत. सातशे वर्षे सांची स्तूपाचा संपूर्ण परिसर घनदाट जंगलात गाडला गेला. खजिना शोधणार्‍यांनी आणि काही शत्रू शासकांनी स्तूप, विहार आणि पुतळ्यांचे मोठे नुकसान केले. जगाला दिशा देणारा हा वारसा या देशातील काहींच्या कारस्थानामुळे उद्ध्वस्त झाला. सर जॉन मार्शल हे भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षणाचे महासंचालक होते. सर कोल यांच्यानंतर त्यांनी 1912 ते 1919 या काळात सांची येथे जीर्णोद्धाराचे काम केले. संपूर्ण केंद्राला पुन्हा तेच स्वरूप देणं खूप अवघड काम होतं, पण हार मानली नाही. स्वतः अनेक नकाशे तयार करा. इकडे तिकडे विखुरलेला कलाकुसरीचा प्रत्येक लहान-मोठा दगड मोठ्या भक्तीने आणि काळजीने बसवला पाहिजे. यासोबतच सुंदर संग्रहालय बनवून महत्त्वाच्या मूर्ती, शिलालेख, चलन, अवशेष इत्यादी सुरक्षित ठेवल्या. सात वर्षांच्या उत्खनन आणि जीर्णोद्धाराच्या कामात जॉन मार्शल कुटुंबासह सांचीमध्ये बराच काळ राहिले. टेकडीच्या पायथ्याशी असलेल्या संग्रहालयाजवळ स्वतःसाठी घर बांधले. जो आजही 'जॉन मार्शल स्मृती भवन'च्या रूपाने तुमच्या महान योगदानाचा महिमा सांगत आहे. यामध्ये तुमचे दैनंदिन जीवन आणि इतिहास निर्मितीचे साहित्य पाहण्यासाठी ठेवण्यात आले आहे. तुम्ही १९३४ पर्यंत भारतात राहिलात. नंतर यूकेमध्ये बदली झाली. देशाचा अभिमान आणि सत्य समोर आणून इतिहासाची दिशा बदलणारे महान पुरातत्वशास्त्रज्ञ सर जॉन मार्शल यांचे 1958 मध्ये ब्रिटनमध्ये निधन झाले. सर जॉन मार्शल! मोईंजोदारो, हडप्पा, तक्षशिला, सांची अशी अनेक ठिकाणे तुम्ही जमिनीतून उत्खनन करून, उलगडून दाखवली आणि मानवी संस्कृतीचा गौरवशाली इतिहास जगासमोर मांडून कायमचा निरोप घेतला. तू खरोखरच महान होतास. आम्ही सर्व तुमचे ऋणी आहोत. लाख लाख वंदन.. नमन.... !
संपादक :- दिपक चरणदास भगत, (विद्यांश न्यूज), मो. 9421717068
Post a Comment
0Comments